حسن مسلمی نائینی، محمدرضا عامری، سید مهدی حسینی*

5 ماه پس از روی کار آمدن دولت نهم، یکی از وعدهای انتخاباتی رئیس جمهور که بعنوان یکی از برنامه های اصلی دولت ایشان بود، هجدهم آبان 84 با سفر به محرومترین استان کشور،استان خراسان جنوبی، محقق شد. از‪آن زمان تا خردادماه سال 86 در طی 19 ماه یک دوره کامل این سفرها به کلیه استانهای کشور و بازدید از بیش از 300 شهر به اتمام رسید. این سفرهای از جنبه های مختلف قابل بررسی و ارزیابی است. در ابتدا نکات مورد نظرمنتقدین این سفرها مطرح می شود:

الف – دیدگاههای منتقدین سفرهای استانی دولت نهم

سفرهای استانی بسیار جنبه احساسی دارد و مسوولان در این سفرها پس از مشاهده تشویق‌های مردم اسیر احساسات شده و در یک فضای جوزده وعده‌های غیرعملی می‌دهند. وعده‌های غیرعملی رییس‌جمهور در سفرهای استانی باعث افزایش انتظارات مردم و تحمیل هزینه‌های خطرناک به نظام می‌شود.

دولت اگر واقعا قصد خدمت‌رسانی دارد و به دنبال کار تبلیغاتی نیست می‌تواند در پایان هر سفر از بیان مصوبات و وعده‌ها خودداری و اعلام آن را منوط به تدوین برنامه‌ها و تصویب جلسات کند.

بسیاری از مصوبات استانی دولت روی کاغذ باقی مانده و جنبه عملی به خود نگرفته است و تنها مصوباتی که برای دولت بار مالی نداشته و در توسعه استانی تاثیری نداشت اجرا شده است.

بسیاری از مصوبات در شان دولت نیست مثل اعلام یک کوپن قند و شکر به مناسبت سفر احمدی‌نژاد به فلان استان. از مصوبات دولت اصلاح کانال آبرسانی یک روستا یا اصلاح هندسی جوی آب یک ده بوده است.

درسفرهای استانی به توسعه متوازن بهایی داده نمی‌شود. بنابراین، مصوبات در استان‌های برخوردار مهم‌تر و وزین‌تر از مصوبات در استان‌های محروم بوده است.

هر سفر رییس‌جمهور به استان‌ها بالغ بر 500 میلیون تومان هزینه دارد. علاوه بر هزینه های ریالی در ایام سفر دولت به استان‌ها ادارات دولتی و مدارس هم تعطیل می‌شوند.

این سفرها به شدت انتظارات را بالا می‌برد و شکاف را بیشتر می‌کند و مردم همواره منتظر می‌مانند. اگر این وعده‌ها جامه عمل نپوشند، قطعا موجب گلایه و نارضایتی مردم می‌شود که این اصلا به مصلحت نظام نیست.

سفرهای استانی رییس‌جمهوری تبلیغات زودهنگام برای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده است. دورنمای سفرهای استانی رئیس‌جمهور بیشتر انتخاباتی است. ضمناً، سفرهای استانی تنها مختص دولت نهم نیست. در دوران اصلاحات ما بی سر و صدا به سفرهای استانی می‌رفتیم و خوشبختانه تریبون صدا و سیما پشت سرمان نبود که همه‌ سایه‌های ما را هم منعکس کند. عدم امکانات اطلاع‌رسانی در عین‌حال که یک کمبود بود اما یک فرصت هم بود که ما بیشتر با مردم بنشینیم و سفرهای‌ما حقیقتا کشف واقعیات و آشنایی با مردم و درد دل‌های آن‌ها باشد تا تبلیغات و انعکاس رسانه‌ای و برنامه‌های پرسر و صدا که امروز شاهد آنیم.

سفرهای استانی رییس‌جمهوری علاوه بر این‌که هیچ مبنایی در برنامه‌های پیش‌بینی شده توسعه ندارد، خلاف اصل تمرکززدایی است و در واقع در جهت کاهش اختیارات استانی است.

مصوبات دولت در سفرهای استانی غیرمنطقی، غیرهدفمند، غیرکارشناسی و غیرقانونی است.

سفرهای استانی دولت موجب بی‌عدالتی است. متاسفانه سفرهای استانی احمدی‌نژاد به جای آن‌که عدالت را حاکم کند، عین بی‌عدالتی را حاکم کرده است.

سفرهای استانی ریاست‌جمهوری موجب ایجاد سنتی بد در جامعه است به هرحال رییس‌جمهوری از جیب خود که این اعتبارات را نمی‌دهد، از سهم سایر استان‌ها می‌دهد، کجای این عدالت است؟!...

اثرات مثبتی در این سفرهای استانی رییس‌جمهور نمی‌بینیم و یک افت کیفی شدید در مدیریت کلان کشور اتفاق افتاده است. تعدد سفرهای استانی ریاست‌جمهوری مانع از تحقق وعده‌های وی در سفرهای اولیه‌اش به استان‌ها می‌شود.

 روند پیگیری مصوبات اتخاذ شده در سفرهای استانی بسیار کند است. به نظر می‌رسد بالا رفتن کار و مشغله دولت موجب می‌شود، آن‌طور که باید و شاید پیگیر تحقق وعده‌های خود به استان‌های قبلی نباشد زیرا نه استان آمادگی لازم را برای اجرای این مصوبات دارد و نه این‌که سیستم نظارتی دولت آن‌قدر قدرتمند است که مجدانه اجرای وعده‌ها و مصوبات را پیگیری کند.

لایحه بودجه سال 86 نشانه‌ای بر عملی نشدن وعده‌های رییس‌جمهور در سفرهای استانی هیات دولت است.  هیات دولت در سفر به استانی از اختصاص 500 میلیارد تومان بودجه 86 به آن استان خبر داده بود اما در لایحه بودجه سال 86 مصوبات این سفر لحاظ نشده است. تنها 20 درصد از آنچه رییس‌جمهوری در آن استان قول داده در بودجه 86 آمده است. خیلی صریح می گویم در سفرهای استانی ای که آقای رییس جمهور رفته حجم وعده هایی که داده یقینا بیشتر از بودجه کشور است.

چرا رئیس جمهور فی البداهه تصمیم می گیرد؟ چطورست که او در جلسات هیات دولت در استان ها چندصد مصوبه می گذراند مگر چنین چیزی امکان پذیر است؟ مبنای کارشناسی تصویب چندصد مصوبه در چند ساعت چیست؟ هزینه سفرهای استانی رئیس جمهور چه مقدار است؟ چرا به کارشناسان محلی اعتماد نمی شود؟

اما اینکه در این سفرها وعده های جدید و طرح های جدید داده شود طبیعی است که سال ها طول می کشد تا به اجرا در بیاید. این خلف وعده اثر بدتری روی مردم نمی گذارد؟

باید بررسی شود که چند دقیقه برای هر شهر زمان گذاشته می‌شود و آیا آن‌جا نقطه‌ گفت‌وشنود است و یا فقط نقطه‌ گفت. این‌طور نیست که با رفتن به یک شهرستان و یک سخنرانی مشکلات مردم آن استان حل شود. رفتن به یک شهرستان با هزینه‌های بسیار بالا و 20 دقیقه سخنرانی در جمع مردم از مشکلات آن‌ها آشنایی به دست نمی‌آورد.

رییس‌جمهور از طریق فرماندار و استاندار نیز می‌تواند از مشکلات مربوط به یک شهرستان آگاهی پیدا کند. این اطلاعات در خود تهران هم می‌شود به رییس‌جمهور منتقل شود.

یکی از ارکان نظریه سیستم‌ها این است که برای اطمینان از کارکرد صحیح سیستم و شناخت نقایص باید کانال‌های ارتباطی مناسبی وجود داشته باشند که از فرآیند انجام کار و نتایج ـ بازخور مناسبی را دریافت کنند و آن‌ها را همراه با تجزیه و تحلیل در اختیار سطوح بالای تصمیم‌گیری قرار دهند. اما متاسفانه در ساختار سیستم بوروکراسی دولتی ایران به هر علتی این بازخور، مناسب نیست. یکی از وظایف اصلی رئیس‌جمهور و همکاران‌اش رفع این نقایص در بازخورهاست که اگر این اتفاق بیفتد، دیگر نیاز چندانی به سفرهای استانی  برای ”آشنایی با کمبودها” نیست. این کار می‌تواند با طراحی یک سیستم جامع نظارت انجام شود که احتمالا مخارج آن بسیار کم‌تر از هزینه‌های سفرهای استانی است.

کار هیأت دولت سیاست‌گذاری و اداره کلان کشور است نه دخالت در هر امر جزیی. چنین سفرها و تصمیم‌گیری‌هایی حجم کار دولت را بدون دلیل چند برابر می‌کند که در این حالت احتمال اشتباه بسیار بالا می‌رود. وقت دولت هر 15 روز یک بار خارج از مسایل کلان کشور به امور فردی معطوف و وقت گران‌بهای هیات دولت صرف مسایل جزیی می‌شود.

این نکته را هم باید در نظر داشت که به علت بیمار بودن ساختار دولت ایران، به محض خارج شدن هیأت دولت از استان و در هنگام هزینه بودجه‌ها و اجرای مصوبات دولت در استان، مشکلات بسیار زیادی به وجود می‌آید.

در این حالت نقش مسئولین استان در طراحی و اجرای پروژه‌ها چه می‌شود؟ آن‌ها مسلما با مسائل بسیار بیش‌تر از آقای رئیس‌جمهور و همکاران‌شان آشنا هستند.

پا به هر شهری بگذارند وعده‌های عجیب و غریبی بدهند که کارخانه فلان و فلان در این‌جا ساخته می‌شود ( مثلا بدون توجه به توجیه اقتصادی طرح آن کارخانه.)

باید دقت شود تا این سفرها تکالیف را برای نسل‌ها و دولت‌ها آنچنان ایجاد نکند که به عنوان عامل بازدارنده تلقی شود و اگر بنا باشد تصمیم‌گیری‌های کلان و تخصیص منابع آنچنانی و تعهدات بلند مدت داده شود که با ذائقه دولت‌های بعدی همسو نباشد، برای کشور مضر خواهد بود.

وقت نظام تصمیم‌گیری و کلان دولت نباید صرفاً در امور عملیاتی و میدانی صرف شود، چرا که در بعضی از مواقع یک ساعت فکر عالی بهتر از هشت ساعت کار کردن است.

هر چند تا حدودی پذیرفتنی است که سفرهای استانی دولت نهم، تاکنون نتوانسته به صددرصد اهداف طراحی اولیه‌اشان برسند وبه شکل سیستمی به مطالبات مردم پاسخ دهند، امابه هر حال به دلیل بدیع و نو بودن این ابتکار، برای تمرکززدایی و اتخاذ تصمیمات منطقی و متناسب با نیازها راهکار نسبتا موفق می باشد. شاید بعنوان یک روش‌ علمی مدیریت ویا ایده جدید مدیریتی (مدیریت ایرانی و اسلامی) در دنیا قابل عرضه باشد.

ب – ضرورت تعامل و ارتباط با مردم از دیدگاه حصرت علی (ع)

همچنین، توصیه به ارتباط با مردم، ریشه در آموزه‌های دینی ما دارد.  وظیفه حاکم است که اگر چه نمی‌تواند به همه خواست‌های مردم جامه عمل بپوشاند اما با گره‌گشایی و ارتباط با مردم، آنها را با کمبودها آشنا سازد و در صدد جلب رضایت مردم برآید. امام علی (ع) در نامه 53 از مالک اشتر می‌خواهد، که با مردم رابطه برقرار کند و از آنها فاصله نگیرد، و دوری حاکم از مردم را باعث گمراهی و بی‌اطلاعی او از حقایق جامعه و بی‌اعتمادی در جامعه می‌داند و می‌فرمایند: "اما بعد از این، پنهان ماندنت را از رعیت طولانى مکن، که در پرده ماندن حاکم شعبه اى است از تنگ خویى و کم اطلاعى به امور. و پنهان ماندن حاکم از رعیتْ، حاکمان را از دانستن آنچه بر آنان پوشیده است بازمى دارد، بر این اساس کار بزرگ پیش آنان کوچک و کار کوچک بزرگ جلوه مى کند، زیبا زشت گردد و زشت زیبا شود، و حق به باطل آمیخته مى گردد. "

ج – تقدیر رهبر انقلاب از این سفرها

سفرهاى استانى یکى از کارهاى مهم و محورى دولت نهم بوده و حضور در بین مردم و ارتباط مستمر با بدنه ملت جزء رویکردهاى اصلى این دولت می باشد. سفرهای استانی با هدف شناسایی نیازها ، اولویت‌ها و خدمت رسانی سریع، سهیم کردن مسوولان محلی و استانی در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری ها و توسعه عدالت اجتماعی و کاستن از مشکلات بوروکراسی مکاتبات اداری صورت می‌گیرد.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به سفرهای استانی رئیس جمهور و هیأت دولت، این اقدام را بسیار برجسته، لازم و خوب ارزیابی کردند و افزودند: انسان تعجب می کند از برخی افراد که چگونه چنین اقدام خوب و ارزشمندی را زیر سؤال می برند در حالی که با سفرهای استانی، دولت از نزدیک با حقایق و مشکلات نقاط مختلف کشور آشنا می شود.

حضرت آیت الله خامنه ای فاصله میان آشنایی با واقعیات کشور از نزدیک، و اطلاع از مشکلات از طریق گزارشهای مکتوب را بسیار زیاد دانستند و تأکید کردند: "اینکه در برخی از شهرها، مردم که تا آن زمان یک مدیرکل را هم ندیده بودند، از نزدیک با رئیس جمهور دیدار کنند، کار مهمی است بنابراین باید این حرکت مبارک به درستی تا انتها ادامه یابد و نتایج آن را مردم لمس کنند."

د – اهداف این سفرهااز دیدگاه رئیس جمهور

رئیس جمهور نیزدر خصوص این سفرها اظهار می دارد: "دیدار از نزدیک مردم فواید فراوانى دارد. اولاً وقتى که ما مردم را زیارت مى کنیم، از مردم روحیه، نشاط و توان براى کار مى گیریم. این چهره هاى با نشاط، مؤمن، زحمتکش و پاک براى انسان انرژى، توان و تعهد مى آورد تا بتوانیم بیش از گذشته در خدمت مردم عزیز باشیم. اصولاً زیارت چهره هاى مردم براى دولتمردان کارى ضرورى است. آن کسانى که خودشان را از زیارت مردم محروم مى کنند، در یک خسارت عظیم و دائمى خواهند بود . علت دوم سفرها بررسى از نزدیک مسائل، نیازمندیها و وظایف دولت است. فرق مى کند در تهران در یک ساختمان چند طبقه در اتاقهاى در بسته بنشینیم و فقط از روى کاغذ مسائل را ببینیم تا اینکه بیاییم در متن مردم و حرفها را بشنویم، نامه ها را بگیریم، محیط و شهر و روستا را ببینیم.معمولاً گزارشهایى که از مناطق درباره مشکلات و مسائل از روى کاغذ مى رسد، بر روى کاغذ همه چیز مرتب است، اما وقتى در متن مردم مى آییم، مى بینیم اوضاع به شکل دیگرى است. در واقع، درک مسائل و خواسته های مردم از روی کاغذ، با درک واقعیات زندگی مردم در مواجه ی رودررو، کاملاً متفاوت است".

در جای دیگر در خصوص اهداف این سفرها اظهار می دارند: "هدف اول دریافت مشکلات و شرایط محیطى به طور مستقیم از محل و از طرف مردم است و دوم، بررسى تأثیر تصمیمات دولت در زندگى مردم مناطق و نقاط مختلف کشور. سومین هدفى که دنبال مى کنیم، دریافت اطلاعات راجع به عملکرد سازمان ادارى به طور مستقیم از طرف مردم است. هدف دیگر اطمینان بخشى و ایجاد امنیت خاطر در بین مردم و سلامت ادارى است. هدف دیگرى که ما دنبال مى کنیم، فعّال سازى سیستم ادارى است. دولت متعلق به همه ملت است. باید همه نقاط کشور حضور دولت را احساس و لمس کنند، چون دولت متعلق به خودشان است. دولت متعلق به ساختمانهاى گرانقیمت مرکز کشور نیست. نه اینکه در آنجا نباید کارى انجام بشود. چرا، بالاخره آنجا مرکز تصمیم گیرى و سیاستگذارى است، اما دولت یعنى بخش اجرایى، این باید در متن مردم باشد. در همه نقاط کشور دولت باید حضورى زنده، فعّال و مستمر داشته باشد تا همه مردم بتوانند به آن دسترسى داشته باشند. "

ه –چگونگی تصمیم گیری راجع به این سفرها در حوزه وزارت علوم

باتوجه به حضور نگارنده اول در تعدادی از این سفرها، قابل ذکراست که شکل گیری مصوبات دانشگاهها، بر این اساس استوار است که ابتدا مسایل و مشکلات هردانشگاه توسط هیات رئیسه دانشگاه تدوین ودر جلسات استانی توسط کارگزاران دولت، نمایندگان استان و روسای دانشگاههای استان بررسی شده و درقالب طرحهای مورد نیاز دانشگاه اولویت بندی می شود. سپس این طرحها به حوزه معاونت اجرایی ریاست جمهوری ارسال  و پس از آن با حضور مسوولان استان و سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزیر یا نمایندگان ایشان و رئیس کمسیون دائمی و رئیس دانشگاه مربوط در تهران ارزیابی و اعتبار لازم، نحوه تامین آن و راه حلهای اجرایی آنها شناسایی شده و تعدادی از آنها جهت طرح در جلسه استانی هیات دولت انتخاب می شوند.

پیش از آغاز سفر استانی، نمایندگان وزارت علوم در حوزه های آموزشی، پژوهشی، طرح و توسعه، فرهنگی و دانشجویی به استان مربوط رفته و طی بازدید از دانشگاهها و جلسات با مدیران، تشکلهای دانشجویی، مشکلات و مطالبات مربوط راجمع آوری نموده و خدمت وزیر علوم تقدیم می کنند. جهت هماهنگی و تصمیم‌گیری نهایی جلسه ای با حضوراستاندار، نمایندگان استان و روسای دانشگاههای استان در حضور وزیرتشکیل وگزارش نمایندگان وزارت و طرحهای مورد نیاز دانشگاهها و برنامه های ملاقات و جلسات وزیر و همراهان در دانشگاهها بررسی می شود. پس از تصویب طرحها درجلسه استانی هیات دولت، نحوه اجرای مصوبات در هیات امنای هر دانشگاه بررسی و گزارش مراحل مختلف اجرای مصوبات به اطلاع وزیر می‌رسد.

درطی این سفرها، اطلاعات نسبتاٌجامعی از فضاهای آموزشی و پژوهشی، خوابگاههای دانشجوی، سالن غذاخوری و امکان دیگر دانشگاهها بدست آمده و در طی جلسات متعدد با مدیران، اعضای محترم هیات علمی و دانشجویان و کارمندان دانشگاهها ، ضمن آشنایی با مشکلات آنها، از راهنمایی، نظرات و پیشنهادهای آنها در خصوص امور دانشگاه خود و آموزش عالی کشور استفاده زیادی می شود.

حتی بعضاً وزاری دیگر نیز در دانشگاه حضور بهم می رساندند. بعنوان نمونه وزیر محترم ارتباطات در جلسه شورای دانشگاه بیرجند شرکت نموده و مشکلات آنها را بررسی و براحتی با دستور ایشان مشکل کابل فیبرنوری دانشگاه حل شده و موجب تقویت شبکه رایانه و مختبرات دانشگاه گشت. قابل توجه است که مدیران این دانشگاه این باور را نداشتند که روزی همزمان دو وزیر و همراهان از دانشگاه آنها بازدید و به صورت همه جانبه مشکلات دانشگاه را مورد بررسی قرار دهند.

به نقل ازمعاون محترم اجرایی رئیس جمهور، آنچه در جلسه استانی هیات دولت در هر استان تبلور دارد حاصل تلاش ساعتها کار کارشناسی است که پس از جمع بندی نیازها و درخواست‌ها از سوی مسوولان استانها، این مجموعه‌در معاونت اجرایی دوباره رسیدگی و تامین اعتبار و اولویت بندی می‌شود تا در نهایت در جلسه استانی هیات دولت با حضور نمایندگان استان، استاندار و نماینده ولی فقیه هر استان تصویب و لازم الاجرا می‌شود. اعتبار و بودجه مصوبات در قالب بودجه کل کشور، سهمیه ملی و استانی در نظر گرفته می‌شود و بخشی از این بودجه نیز از محل اعتبار در اختیار رییس جمهوری تامین می‌شود که در اختیار استاندار قرار می‌گیرد. مقرر شده است تا اعتبارات مصوب طرح‌های استانی برای تسریع در پایان بخشیدن به طرح‌های جاری و یا آغاز طرح‌هایی که کارشناسی آن به پایان رسیده است، استفاده شود.

تنها یک‌بار همسفر شدن با هیات دولت و مشاهده اشتیاق فراوان مردم برای ملاقات با رییس‌جمهور و مسئولین و استقبال بی‌نهایت شگفت‌برانگیز آنها، بر اهمیت این کار بزرگ صحه می گذارد. مسئولین و نمایندگان استانها و مردم برای اینکه سفر دولت به استان آنها هرچه زودتر انجام شود، تلاش و پیگیری زیادی کرده و بعضاٌ گلایه دارند که چرا سفر استانی به استان آنها با تاخیر انجام می شود.

دیدار حضوری مردم با رئیس جمهور در این سفرها از جهت ایجاد وحدت ملی بسیار حائز اهمیت است، که در این زمینه می‏توان گفت دولت موفقیت بزرگی رانصیب خود کرده است. با ارتباط نزدیک دولت و ملت، مردم به صحنه قدرت، اقتدار نظام وارد می شوند وتوان عظیم و شگفت انگیز اراده مردم آشکار می شود. بی شک یکی از دستاوردهای مهم نظام اسلامی، ظهور و بروز قدرت ارادة مردم است امروز تنها قدرتی که می تواند برقدرت استکبار جهانی غلبه پیدا نماید ، قدرت مردم است و این همان قدرتی است که 27 سال است که نظام جمهوری اسلامی را در برابر تمامی توطئه های استکباری حفظ نموده و سیر تعالی، رشد و پیشرفت را برای آن تضمین کرده است. حقیقت این است که هیچ قدرتی توان مقابله با اراده مردم را ندارد.

هر چند این سفرها فشار بسیار زیادی را بر رییس‌جمهور و هم بر کلیه هیئت همراه اعم از اعضای هیات دولت، مدیران دولتی، خبرنگاران و سایرین وارد می کند، اما در کنار آن همگان را به این باور رسانده است که این سفرها با همه کمی و کاستی‌های آن، دستاوردهایی بزرگی داشته و شائبه هزینه‌دار بودن و سنگین‌تر بودن کفه ترازوی هزینه‌ها نسبت به دستاوردها را کاملا از میان می‌برد.

و –پیشنهادهایی برای آینده

با توجه به بیان دیدگاههای منتقدین و اقدامات صورت گرفته برای دور دوم سفرهای استانی پیشنهادهای زیر ارائه می گردد:

1- تشکیل یک تیم بسیار قوی رسانه ای جهت ارائه کامل و جامع این سفرها است. در خصوص نحوه شکل گیری مصوبات، فرایند سفر و بازدیدها و ملاقاتهای رئیس جمهور و هیات همراه، جلسات متعدد در شهرها و استانها و تعیین اعتبارات لازم و پیگیری و روند اجرایی مصوبات نیاز به اطلاع رسانی بیشتر است. علاوه براین پیشنهاد می شود سایت و خبرنامه ویژه ای برای سفرهای استانی تهیه شود.

2- حقیقتاً حوادث و رویدادهای بوقوع پیوسته در این سفرها بستر مناسب را جهت تولید خبرهای داغ و جذاب، فیلمهای دیدنی، داستانهای زیبا و غیره را فراهم کرده است. بنابراین اصحاب رسانه و رادیو وتلویزیون و سینما، نویسندگان وتهیه کنندگان این فرصت را غنیمت شمرده و اقدام به ساخت و تهیه محصولات نو و بدیع نمایند.

3- در همه برنامه ریزیها و شکل گیری مصوبات، در نظر گرفتن سند چشم انداز بیست ساله، برنامه پنجساله و بودجه و اعتبارات سالانه ضروری است. برای ماندگاری و پایداری برنامه ها و فعالیتها، باید کار کارشناسیِ عمیق، دقیق، همه جانبه و متبحرانه برروی آنها صورت گیرد.

4- همانگونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند مسئولان اجرایی اعم از استانداران، فرمانداران و مدیران بخشهای گوناگون باید اجرای مصوبات را به طور جدی پیگیری کنند و اگر دولت در جایی احساس کند برخی مصوبات اجرا شدنی نیست، به صراحت به مردم اعلام کند و دلایل آن بیان شود تا امید مردم به صداقت، پشتکار و توانایی مسئولان متزلزل نشود.

5-  تعامل بیشتربا نخبگان بویژه دانشگاهیان و تشکیل جلسات خاص با اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه و طرح مسائل و مشکلات و درخواست راهکار از آنها تا جنبه ها علمی و کارشناسی برنامه ها، فعالیتها و مصوبات تقویت شود.

6- برای اجرای کامل و جامع اهداف این سفرها بهتر است از نیروها و مدیران آماده، همراه وبا انرژی استفاده شود.

7- مدیران استانها بایستی از تشریفات زائد و تبلیغ و نصب عکس و پلاکارد زیاد جلوگیری نمایند.

8- کنفرانسها، نشستها و گردهمایی اجرایی و علمی با حضور هیات دولت و مسئولین و نمایندگان و مدیران استانها و تعدادی از صاحبنظران برای بررسی موانع و مشکلات و آسیب شناسی سفرهای استانی و ارزیابی از مصوبات و عملکردهای سفرهای دور اول برگزارشود.

9- اساتید، متخصصین و دانشمندان رشته های مدیریت، جامعه شناس و علوم سیاسی و ... فرصت را غنیمت شمرده و جوانب مختلف این سفرها را مورد مطالعه علمی قرارداده و بعنوان یک مدیریت ایرانی – اسلامی و ایده نسبتاٌ جدید به دنیا عرضه کنند. همانگونه که در اخبار آمده است که اخیراً رئیس جمهور فرانسه از این شیوه مدیریتی الگو برداری نموده است.

10- با برنامه ریزی و زمان بندی دقیق سفرها، از تاخیرهای زیاد در اجرای برنامه های مورد نظر بویژه ملاقاتها مردمی  جلوگیری شود.

*عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، هیات علمی دانشگاه پیام نور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معاونت دانشجویی